Το εργαστήριο ενός καλλιτέχνη θεωρείται ο χώρος όπου η έμπνευση, η φιλοσοφία και ο προβληματισμός του δημιουργού συνδυάζονται με τις πρακτικές της δημιουργίας έργων τέχνης. Μέχρι σήμερα το εργαστήριο παραμένει ζωτικό συστατικό στοιχείο της εξέλιξης, παραγωγής και έκφρασης του κάθε καλλιτέχνη. Ο χώρος του εργαστηρίου μέσω των διαφόρων αυτοαναφορικών φυσικών και εφήμερων στοιχείων που περιέχει, εμπεριέχει και αντανακλά σκέψεις, συναισθήματα, επιρροές αλλά και στοιχεία από την προσωπική ζωή ενός καλλιτέχνη.
Χωρίς την καταγραφή των καλλιτεχνικών εργαστηρίων, υπάρχει κίνδυνος να χαθούν πολύτιμα στοιχεία αυτών των χώρων δημιουργίας. Παραδοσιακές μέθοδοι και τεχνικές εξαφανίζονται, ενώ πολλοί καλλιτέχνες της παλαιότερης γενιάς δεν έχουν τη δυνατότητα ή και την ικανότητα να καταγράψουν το έργο τους ψηφιακά. Παράλληλα, η πολυπλοκότητα και ο εφήμερος χαρακτήρας πολλών υλικών, καθιστούν την καταγραφή της διαδικασίας και του χώρου απαραίτητη.
Τα Εργαστήρια Χαρακτηρισμού Τέχνης «Ανδρέας Πίττας», του Ινστιτούτου Κύπρου, έχουν εντοπίσει την εν λόγω ανάγκη και έχουν αρχίσει τη διαδικασία καταγραφής εργαστηρίων Κύπριων καλλιτεχνών. Το έργο έχει στόχο να αποτυπώσει τη χρήση, τη φιλοσοφία των καλλιτεχνών αναφορικά με την ιδέα, την προσέγγιση, αλλά και τη διαδικασία της δημιουργίας στον προσωπικό τους χώρο.
Κάθε επίσκεψη καταγραφής βασίζεται σε εκτενή έρευνα, που πραγματοποιείται μέσα από συζητήσεις με τον/την εκάστοτε καλλιτέχνη, σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί μέσα στο χώρο του, αλλά και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιεί το εργαστήριο του.
Ο πρωταρχικός στόχος της έρευνας είναι να καταγράψει ένα ευρύ φάσμα στοιχείων που συνδέονται με το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον του καλλιτέχνη, με τη χρήση διαδραστικών ψηφιακών μεθόδων.
Η διαδραστική καταγραφή του χώρου πραγματοποιείται με πανοραμική κάμερα 360° και παράλληλα με μια σειρά συνεντεύξεων του καλλιτέχνη, στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ. H πανοραμική εμπειρία προσφέρει πληθώρα ευκαιριών εξερεύνησης, καλλιεργώντας την περιέργεια του χρήστη να περιηγηθεί στο χώρο, καθώς οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να περιεργαστούν διαφορετικά αντικείμενα που βρίσκονται στο εργαστήριο (συμπεριλαμβανομένων έργων τέχνης, πινέλων και σημειωματάριων) και να διαβάσουν ή να ακούσουν περιγραφικά κείμενα για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Το ντοκιμαντέρ αποτυπώνει επίσης την ατμόσφαιρα του χώρου, με τον καλλιτέχνη να παρουσιάζει τον χώρο από τη δική του οπτική γωνία.
Το εργαστήριο κεραμικής Lemba Pottery του Γιώργου και της Σωτηρούλας Γεωργιάδη στην Λέμπα, υπήρξε ο πρώτος χώρος, στον οποίο εφαρμόστηκε η εν λόγω προσέγγιση. Το εργαστήριο κεραμικής Lemba Pottery ενσωματώνει παραδοσιακές μεθόδους κεραμικής από την Λάπηθο, με σύγχρονες τεχνικές. Το εργαστήριο τους είναι ένας μινιμαλιστικός χώρος κατασκευασμένος από βιομηχανικά υλικά. Η λιτή αισθητική του εργαστηρίου προσκαλεί τον επισκέπτη να αναγνωρίσει και να βιώσει τη γεωμετρία του χώρου, σε συνδυασμό με τα γήινα χρώματα του πηλού.
Ωστόσο, το σημαντικότερο στοιχείο είναι η διατήρηση, του χαρακτήρα της χειροτεχνίας της Λαπήθου – ένα πάντρεμα στοιχείων από τα φυσικά υλικά του κυπριακού τοπίου. Με αυτόν τον τρόπο, το Lemba Pottery αποτελεί ένα πολύτιμο αποθετήριο της μακράς παράδοσης της αγγειοπλαστικής στην Κύπρο.
Η εν λόγω μελέτη στοχεύει στην ανάδειξη των εργαστηρίων, ως κεντρικής σημασίας για τη μελέτη και ερμηνεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Οι μελλοντικές εργασίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη διαδραστικής ψηφιακής βιβλιοθήκης, με ανοιχτή πρόσβαση για την καταγραφή και αρχειοθέτηση εργαστηρίων Κύπριων καλλιτεχνών. Τα αποτελέσματα θα είναι προσβάσιμα σε όλους, όσοι ασχολούνται με το χώρο της τέχνης, όπως ερευνητές, ιστορικοί τέχνης, και συντηρητές, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τη διατήρηση και την ερμηνεία των έργων τέχνης.
Η ψηφιακή πρόσβαση στο εργαστήρι ενός καλλιτέχνη μπορεί να βοηθήσει τους μελετητές, να σχηματίσουν ολοκληρωμένη άποψη για τη φιλοσοφία του καλλιτέχνη. Η ψηφιακή βιβλιοθήκη μπορεί παράλληλα να επεκταθεί και σε θέματα εκπαίδευσης, στοχεύοντας σε μαθητές και λάτρεις της τέχνης τόσο στην Κύπρο όσο και σε διεθνές επίπεδο, προωθώντας με αυτόν τον τρόπο την κυπριακή καλλιτεχνική δημιουργία. Η ψηφιακή βιβλιοθήκη θα φιλοξενηθεί στη ΔΙΟΠΤΡΑ, την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Κυπριακού Πολιτισμού «Εντμέ Λεβέντη», η οποία αναπτύσσεται από το Κυπριακό Ινστιτούτο για την υποστήριξη της μελέτης και ανάδειξης της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς.
