Διαπιστώσεις για παντελή έλλειψη πρόνοιας ή προβληματικές υποδομές για ΑμεΑ περιέχονται σε εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως και του Επιτρόπου Εποπτείας ΓεΣΥ, όπως αναφέρθηκε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής όπου συζητήθηκε το θέμα στις 25 Σεπτεμβρίου. Στη συνεδρία επισημάνθηκε ότι στην πλειοψηφία τους οι ειδικοί και προσωπικοί ιατροί στο ΓεΣΥ δεν παρέχουν πρόσβαση, ενώ διαπιστώθηκε καθυστέρηση από το Υπουργείο Υγείας στον καταρτισμό κριτηρίων για τον έλεγχο των εγκαταστάσεων που παρέχουν υπηρεσίες υγείας.
Σύμφωνα με τα όσα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας διαπιστώθηκε κατά τη διερεύνηση καταγγελιών ασθενών, τόσο από την Επίτροπο Διοικήσεως, όσο και από τον Επίτροπο Εποπτείας ΓεΣΥ, ότι μόνο στην επαρχία Λευκωσίας, από εκατοντάδες ιατρεία που είναι συμβεβλημένα με το ΓεΣΥ, διασφαλίζεται η προσβασιμότητα ατόμων με κινητικά προβλήματα και αναπηρίες μόνο σε 34. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, στη συντριπτική πλειοψηφία των ειδικοτήτων κανένα ιατρείο δεν διασφαλίζει προσβασιμότητα.
Οι εκπρόσωποι του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) ανέφεραν ενώπιον της Επιτροπής ότι τα στοιχεία αυτά είναι μόνο κατά δήλωση των ιδίων των συμβεβλημένων, επισημαίνοντας ότι ο ΟΑΥ δια νόμου δεν έχει αρμοδιότητα για επί τόπου ελέγχους στα υποστατικά. Κατ’ επέκταση, επιφυλάχθηκαν για το ενδεχόμενο να μην ανταποκρίνονται ακριβώς στην πραγματικότητα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, στο πλαίσιο τις διερεύνησης των καταγγελιών.
Επεσήμαναν, όμως, ότι ο Οργανισμός αναγνωρίζει ότι οφείλει στον βαθμό που του αναλογεί να διασφαλίζει την εφαρμογή της νομοθεσίας και υπογράμμισαν ότι η ευθύνη για σύσταση κριτηρίων που θα πρέπει να πληρούνται για εξασφάλιση προσβασιμότητας, βαραίνει το Υπουργείο Υγείας.
Οι οργανώσεις που εκπροσωπούν άτομα με αναπηρίες και κινητικά προβλήματα, υπογράμμισαν στη συνεδρίαση ότι το πλαίσιο το συμβάσεων με παρόχους στο ΓεΣΥ είναι μία ευκαιρία, ώστε να ασκηθεί πίεση για διασφάλιση της προσβασιμότητας, όπως θα έπρεπε να είχε ισχύσει από το 2011, όταν κυρώθηκε από την Κύπρο η Σύμβαση των ΗΕ για τα δικαιώματα ΑμεΑ.
Όπως αναφέρθηκε από τον εκπρόσωπο του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως στη συνεδρία, η ευθύνη για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας, βαραίνει τόσο το Υπουργείο Υγείας όσο και τον ΟΑΥ και θα πρέπει οι δύο οργανισμοί να συνεργαστούν μεταξύ τους για τις απαραίτητες ενέργειες. Επεσήμανε επίσης ότι από το 2017 διατυπώθηκαν ανησυχίες από την αρμόδια Επιτροπή των ΗΕ για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στην Κύπρο και έγιναν συστάσεις για αναγκαίες ενέργειες για άρση της διάκρισης.
Δύο εκθέσεις κατόπιν καταγγελιών ασθενών ετοιμάστηκαν και από τον Επίτροπο Εποπτείας ΓεΣΥ, Χριστόδουλο Καϊσή, με την εκπρόσωπο του Γραφείου του να αναφέρει στη συνεδρίαση ότι αναμένεται και από το Υπουργείο Υγείας να κάνει ελέγχους για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες σε νοσηλευτήρια και ιατρεία, αλλά θα πρέπει να διενεργεί ελέγχους και ο ΟΑΥ, έστω και δειγματοληπτικά, για να διαπιστώνει ότι τηρούνται οι όροι των συμβάσεων που υπογράφονται.
Επίσης, έκανε λόγο για «προβληματικά και ανησυχητικά» ευρήματα, κατόπιν διερεύνησης παραπόνου από ασθενή και επεσήμανε ότι το μεταβατικό στάδιο προσαρμογής που εισηγείται η έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως είναι πολύ μεγάλο. Αναφορικά με τη σύναψη συμβάσεων μεταξύ παρόχων και ΟΑΥ, ανέφερε ότι η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία του ΓεΣΥ, αποσκοπεί και στη εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης.
Από πλευράς του Υπουργείου Υγείας, αναφέρθηκε ότι λήφθηκαν σοβαρά υπόψη οι εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως και σημείωσε ότι ο κατάλογος των κριτηρίων που θα πρέπει να πληρούνται για την προσβασιμότητα ατόμων με κινητικές δυσκολίες και αναπηρίες ετοιμάζεται. Εξήγησε ότι χρειάζεται εξειδίκευση κριτηρίων για εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς, ενώ ως σημαντική παράμετρο ανέφερε την ανάγκη να εκπαιδευτούν κατάλληλα νοσηλευτές και φροντιστές.
Η Επιχειρησιακή Διευθύντρια του ΟΚΥπΥ παρουσίασε με τη σειρά της στην Επιτροπή την κατάσταση που επικρατεί στα κρατικά νοσοκομεία αναφέροντας ότι έχουν γίνει αναβαθμίσεις και συνεχίζουν να γίνονται, ιδίως σε κάποια από τα 37 Κέντρα Υγείας που βρίσκονται σε περιοχές της υπαίθρου. Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι έργα θα πρέπει να γίνουν στα Κέντρα Υγείας Φοίτης, Πεδουλά, Ακακίου, καθώς και στην παλιά πτέρυγα νοσοκομείου Τροόδους στην Κυπερούντα.
Επισημάνθηκε ότι οι προδιαγραφές προσβασιμότητας είναι αρκετές και αφορούν από τουαλέτες και χώρους υγιεινής, μέχρι ράμπες, χώρους στάθμευσης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό, και αναφέρθηκε ότι στόχος είναι να πληρούνται στο 100%. Προτεραιότητα δίνεται, όπως αναφέρθηκε, σε ανακαινίσεις παλιών κτιρίων, ώστε να ενσωματωθούν οι προδιαγραφές αυτές.
ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΟΠΑΚ
Ο Πρόεδρος της ΟΠΑΚ (Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου), Δημήτρης Λαμπριανίδης, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία έκανε λόγο για «φτωχή νομοθεσία» για θέματα προσβασιμότητας, αλλά και για ελλιπείς ελέγχους. Ακολούθως, εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το Υπουργείο Υγείας προχωρά με τον καταρτισμό κριτηρίων, το οποίο είπε ότι είναι «ένα τεράστιο βήμα προόδου για θέματα προσβασιμότητας εντός του ΓεΣΥ».
Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, είπε ότι η ΟΠΑΚ γίνεται πολύ συχνά λήπτης παραπόνων και καταγγελιών από μέλη τους και όχι μόνο και ότι ακόμα και σε νοσηλευτήρια, για τα οποία υπάρχει νομοθεσία, υπάρχουν πολλά προβλήματα για ΑμεΑ, ενώ τα ιατρεία, που δεν ελέγχονται από τη νομοθεσία, είναι άγνωστο σε ποιο βαθμό είναι προσβάσιμα.
Ανέφερε ότι οι επισκέπτες ΑμεΑ δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε αυτά και συχνά βρίσκονται σε κίνδυνο. Αναφέρθηκε, δε, σε περιπτώσεις ασθενών ΑμεΑ που αναγκάζονται να μετακινηθούν σε άλλο όροφο κατά τη νοσηλεία τους για χρήση τουαλέτας ή ντους, για εξεταστικά κρεβάτια που δεν έχουν το κατάλληλο ύψος, για ιατρεία που στεγάζονται με κτίρια χωρίς ανελκυστήρες κ.α.
