Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τις ηπατίτιδες 2024, ο αριθμός των ζωών που χάνονται εξαιτίας της ιογενούς ηπατίτιδας αυξάνεται. Η νόσος είναι η δεύτερη κύρια μολυσματική αιτία θανάτου παγκοσμίως – με 1,3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, όσο και η φυματίωση, η κορυφαία μολυσματική αιτία θανάτου.
Η έκθεση, η οποία δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής για την Ηπατίτιδα, υπογραμμίζει ότι παρά τα καλύτερα εργαλεία για τη διάγνωση και τη θεραπεία και τη μείωση των τιμών των προϊόντων, τα ποσοστά κάλυψης των εξετάσεων και της θεραπείας έχουν μείνει στάσιμα. Όμως, η επίτευξη του στόχου εξάλειψης του ΠΟΥ έως το 2030 θα πρέπει να είναι ακόμη εφικτή, εάν ληφθούν τώρα γρήγορα μέτρα.
Νέα δεδομένα από 187 χώρες δείχνουν ότι ο εκτιμώμενος αριθμός των θανάτων από ιογενή ηπατίτιδα αυξήθηκε από 1,1 εκατομμύρια το 2019 σε 1,3 εκατομμύρια το 2022. Από αυτούς, το 83% προκλήθηκε από ηπατίτιδα Β και το 17% από ηπατίτιδα C. Κάθε μέρα, πεθαίνουν παγκοσμίως 3.500 άνθρωποι λόγω λοιμώξεων από ηπατίτιδα Β και C.
“Αυτή η έκθεση παρουσιάζει μια ανησυχητική εικόνα: παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί παγκοσμίως στην πρόληψη των λοιμώξεων από ηπατίτιδα, οι θάνατοι αυξάνονται επειδή πολύ λίγοι άνθρωποι με ηπατίτιδα διαγιγνώσκονται και θεραπεύονται”, δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. “Ο ΠΟΥ έχει δεσμευτεί να υποστηρίξει τις χώρες να χρησιμοποιήσουν όλα τα εργαλεία που διαθέτουν – σε τιμές πρόσβασης – για να σώσουν ζωές και να αντιστρέψουν αυτή την τάση”.
Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις του ΠΟΥ, το 2022 θα ζουν 254 εκατομμύρια άνθρωποι με ηπατίτιδα Β και 50 εκατομμύρια με ηπατίτιδα C. Το μισό βάρος των χρόνιων λοιμώξεων από ηπατίτιδα Β και C αφορά άτομα ηλικίας 30-54 ετών, ενώ το 12% αφορά παιδιά κάτω των 18 ετών. Οι άνδρες ευθύνονται για το 58% του συνόλου των περιπτώσεων.
Οι νέες εκτιμήσεις επίπτωσης δείχνουν μια μικρή μείωση σε σχέση με το 2019, αλλά η συνολική επίπτωση της ιογενούς ηπατίτιδας παραμένει υψηλή. Το 2022, υπήρχαν 2,2 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, από 2,5 εκατομμύρια το 2019.
Σε αυτές περιλαμβάνονται 1,2 εκατομμύρια νέες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β και σχεδόν 1 εκατομμύριο νέες λοιμώξεις από ηπατίτιδα C. Περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι μολύνονται εκ νέου με ιογενή ηπατίτιδα κάθε μέρα.
Οι αναθεωρημένες εκτιμήσεις προέρχονται από βελτιωμένα δεδομένα από εθνικές έρευνες επιπολασμού. Δείχνουν επίσης ότι μέτρα πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός και οι ασφαλείς ενέσεις, μαζί με την επέκταση της θεραπείας της ηπατίτιδας C, έχουν συμβάλει στη μείωση της επίπτωσης.
Παγκόσμια πρόοδος και κενά στη διάγνωση και τη θεραπεία
Σε όλες τις περιοχές, μόνο το 13% των ατόμων που ζουν με χρόνια λοίμωξη από ηπατίτιδα Β είχαν διαγνωστεί και περίπου το 3% (7 εκατομμύρια) είχαν λάβει αντιική θεραπεία στο τέλος του 2022. Όσον αφορά την ηπατίτιδα C, το 36% είχε διαγνωστεί και το 20% (12,5 εκατομμύρια) είχε λάβει θεραπευτική αγωγή.
Τα αποτελέσματα αυτά υπολείπονται κατά πολύ των παγκόσμιων στόχων για τη θεραπεία του 80% των ατόμων που ζουν με χρόνια ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C έως το 2030. Ωστόσο, δείχνουν μικρή αλλά σταθερή βελτίωση της κάλυψης διάγνωσης και θεραπείας από τις τελευταίες εκτιμήσεις που αναφέρθηκαν το 2019. Συγκεκριμένα, η διάγνωση της ηπατίτιδας Β αυξήθηκε από 10% σε 13% και η θεραπεία από 2% σε 3% και η διάγνωση της ηπατίτιδας C από 21% σε 36% και η θεραπεία από 13% σε 20%.
Η επιβάρυνση της ιογενούς ηπατίτιδας ποικίλλει περιφερειακά. Η Αφρικανική Περιφέρεια του ΠΟΥ φέρει το 63% των νέων μολύνσεων από ηπατίτιδα Β, ωστόσο, παρά το βάρος αυτό, μόνο το 18% των νεογέννητων στην περιοχή λαμβάνουν τον εμβολιασμό με τη δόση ηπατίτιδας Β κατά τη γέννηση. Στην Περιφέρεια Δυτικού Ειρηνικού, στην οποία οφείλεται το 47% των θανάτων από ηπατίτιδα Β, η θεραπευτική κάλυψη ανέρχεται στο 23% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί, ποσοστό πολύ χαμηλό για να μειωθεί η θνησιμότητα.
Το Μπαγκλαντές, η Κίνα, η Αιθιοπία, η Ινδία, η Ινδονησία, η Νιγηρία, το Πακιστάν, οι Φιλιππίνες, η Ρωσική Ομοσπονδία και το Βιετνάμ επωμίζονται συλλογικά σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου φορτίου της ηπατίτιδας Β και C. Η επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία σε αυτές τις δέκα χώρες έως το 2025, παράλληλα με τις εντατικοποιημένες προσπάθειες στην αφρικανική περιοχή, είναι απαραίτητη για να επανέλθει η παγκόσμια αντίδραση σε τροχιά επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.
Ανισότητες στην τιμολόγηση και την παροχή υπηρεσιών
Παρά τη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτών γενόσημων φαρμάκων για την ιογενή ηπατίτιδα, πολλές χώρες αδυνατούν να τα προμηθευτούν σε αυτές τις χαμηλότερες τιμές.
Οι ανισότητες στην τιμολόγηση εξακολουθούν να υφίστανται τόσο μεταξύ όσο και εντός των περιφερειών του ΠΟΥ, με πολλές χώρες να πληρώνουν πάνω από τα παγκόσμια σημεία αναφοράς, ακόμη και για φάρμακα εκτός πατέντας ή όταν περιλαμβάνονται σε εθελοντικές συμφωνίες αδειοδότησης. Για παράδειγμα, παρόλο που η τενοφοβίρη για τη θεραπεία της ηπατίτιδας Β είναι εκτός πατέντας και διατίθεται σε παγκόσμια τιμή αναφοράς 2,4 δολάρια ΗΠΑ ανά μήνα, μόνο 7 από τις 26 χώρες που υπέβαλαν εκθέσεις κατέβαλαν τιμές στην ή κάτω από την τιμή αναφοράς.
Παρομοίως, μια σειρά 12 εβδομάδων του παγκρεατοτυπικού sofosbuvir/daclatasvir για τη θεραπεία της ηπατίτιδας C διατίθεται σε παγκόσμια τιμή αναφοράς 60 δολάρια ΗΠΑ, ωστόσο μόνο 4 από τις 24 χώρες αναφοράς κατέβαλαν τιμές στην ή κάτω από την τιμή αναφοράς.
Η παροχή υπηρεσιών παραμένει συγκεντρωτική και κάθετη, και πολλοί πληγέντες πληθυσμοί εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν έξοδα από την τσέπη τους για τις υπηρεσίες ιογενούς ηπατίτιδας.
Μόνο το 60% των χωρών που υποβάλλουν εκθέσεις προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες εξέτασης και θεραπείας της ιογενούς ηπατίτιδας, είτε εξ ολοκλήρου είτε εν μέρει, στον δημόσιο τομέα. Η οικονομική προστασία είναι χαμηλότερη στην αφρικανική περιφέρεια, όπου μόνο το ένα τρίτο περίπου των χωρών που υποβάλλουν εκθέσεις παρέχει αυτές τις υπηρεσίες δωρεάν.
Συστάσεις για την επιτάχυνση της εξάλειψης της ηπατίτιδας
Η έκθεση περιγράφει μια σειρά δράσεων για την προώθηση μιας προσέγγισης της δημόσιας υγείας στην ιογενή ηπατίτιδα, με σκοπό την επιτάχυνση της προόδου προς τον τερματισμό της επιδημίας έως το 2030. Περιλαμβάνουν τα εξής:
- διεύρυνση της πρόσβασης σε εξετάσεις και διαγνωστικά,
- μετάβαση από τις πολιτικές στην εφαρμογή για δίκαιη θεραπεία,
- ενίσχυση των προσπαθειών πρόληψης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης,
- απλούστευση της παροχής υπηρεσιών, βελτιστοποίηση της ρύθμισης και της προμήθειας προϊόντων,
- ανάπτυξη επενδυτικών περιπτώσεων σε χώρες προτεραιότητας,
- κινητοποίηση καινοτόμων χρηματοδοτήσεων,
- χρήση βελτιωμένων δεδομένων για δράση- και
- τη συμμετοχή των πληττόμενων κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών και την προώθηση της έρευνας για τη βελτίωση της διάγνωσης και των πιθανών θεραπειών για την ηπατίτιδα Β.
Η χρηματοδότηση παραμένει πρόκληση
Η χρηματοδότηση για την ιογενή ηπατίτιδα, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο πλαίσιο των ειδικών προϋπολογισμών υγείας των χωρών, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών. Αυτό προκύπτει από ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως η περιορισμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις παρεμβάσεις και τα εργαλεία εξοικονόμησης κόστους, καθώς και οι ανταγωνιστικές προτεραιότητες στις παγκόσμιες ατζέντες υγείας. Η παρούσα έκθεση επιδιώκει να ρίξει φως στις στρατηγικές των χωρών για την αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων και την πρόσβαση στα εργαλεία στις πλέον προσιτές τιμές.
