Με ανακοίνωσή της η Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου αναφέρει:
« Οι συνέπειες της πανδημίας από τον νέο κορωνοϊό και τη νόσο COVID-19 είναι εμφανείς και στο χώρο του αθλητισμού με αλλαγές που καθορίζονται από τα πρωτόκολλα της πολιτείας. Όπως είναι αναμενόμενο καταγράφεται προσβολή από τη νόσο και αθλητών. Οι παρούσες συστάσεις αποσκοπούν στο να απαντήσουν τα ερωτήματα που προκύπτουν ως προς τη διαχείριση της νόσου COVID-19 σε σχέση με την άθληση και την χρονική στιγμή της επανόδου σε αθλητικές δραστηριότητες, κυρίως σε αθλητές υψηλών επιδόσεων που εμπλέκονται σε αθλητικές δραστηριότητες υψηλής έντασης.
Από την μέχρι τώρα επιστημονική γνώση που αφορά την προσβολή από τη νόσο COVID-19, είναι δεδομένη η πολυσυστηματική φλεγμονώδης και ανοσολογική προσβολή του ανθρώπινου οργανισμού, με δεδομένα από καταγραφές να αναφέρονται σε κλινική αλλά και υποκλινική συμμετοχή της καρδιάς, τόσο μέσω της άμεσης προσβολής του καρδιακού μυός από τον ιό με αποτέλεσμα τη μυοκαρδίτιδα, όσο και την προσβολή του μυοκαρδίου μέσω ανοσολογικών και άλλων παθογενετικών μηχανισμών που έχουν ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία της αριστερής και της δεξιάς κοιλίας (συστολική και διαστολική δυσλειτουργία, επισημαίνεται πιθανή παθολογία μόνο της δεξιάς κοιλίας ως αποτέλεσμα επιβάρυνσης πιθανώς από πνευμονική παθολογία πχ. μικρο-θρομβοεμβολές), περικαρδιακή συλλογή και εκτακτοσυστολική κοιλιακή αρρυθμία. Η επιστροφή σε εντατικούς ρυθμούς άσκησης των ατόμων με προσβολή της καρδιάς μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης και στην εκδήλωση αρρυθμιολογικών συμβαμάτων.
Επιδιώκοντας την ασφαλέστερη επιστροφή στην άσκηση προτείνονται από διεθνή επιστημονικά σώματα οδηγίες που έχουν σκοπό να διαβαθμίσουν τον κίνδυνο ανάμεσα στους αθλητές και να διαφυλάξουν την υγεία τους.
Οι αθλητές που επανέρχονται στην άθληση μετά από λοίμωξη από COVID-19, συνιστάται προηγουμένως να αξιολογούνται ακολουθώντας αλγορίθμους αναλόγως της σοβαρότητας της εκδήλωσης της νόσου σε έκαστο αθλητή:
1. .Αθλητές οι οποίοι είναι θετικοί στον ιό και εφόσον έχουν ακολουθήσει τα πρωτόκολλα της πολιτείας για περιορισμό, αξιολογούνται για επιστροφή στην άθληση εφόσον παραμένουν ασυμπτωματικοί για περίοδο 7 ημερών και όχι νωρίτερα από την δέκατη ημέρα από την έναρξη των συμπτωμάτων.
Σε αυτούς τους αθλητές θα πρέπει να γίνεται ενδελεχής λήψη ιστορικού και φυσικής εξέτασης με ειδικό βάρος στην αξιολόγηση συμπτωμάτων όπως βήχας, ταχυκαρδία, αίσθημα ζάλης, επιμένουσα κόπωση και εξέταση όλων των συστημάτων που δυνητικά μπορεί να προσβληθούν όπως αναπνευστικό, γαστρεντερικό, δερματολογικό. Επίσης θα πρέπει να γίνεται ηλεκτροκαρδιογράφημα 12 απαγωγών (ΗΚΓ) και υπερηχοκαρδιογράφημα (ECHO). Αν από τα ανωτέρω δεν υπάρχει παθολογία τότε μπορεί να γίνει σταδιακή επιστροφή στην άσκηση με επαναξιολόγηση ανά 24ωρο. Αν καταγραφούν παθολογικά ευρήματα, θα πρέπει να γίνεται περεταίρω αξιολόγηση με μαγνητική τομογραφία καρδιάς (Cardiac MRI) και 24ωρη καταγραφή καρδιακού ρυθμού (Holter, βιοχημικούς δείκτες με Τροπονίνη (hs-cTnT, η μέτρηση της τροπονίνης πρέπει να γίνεται 48 ώρες μετά από έντονη άσκηση), και αναλόγως δοκιμασία κοπώσεως ή ιδανικά καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης. Αν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά τότε γίνεται σταδιακή επαναφορά στην άσκηση. Αν είναι παθολογικά, θα πρέπει να γίνει αποχή από αθλητικές δραστηριότητες και να υποβληθούν σε περαιτέρω διαγνωστικές δοκιμασίες π.χ. καρδιολογικές, αναπνευστικές και να ακολουθηθεί το πρωτόκολλο της αντιμετώπισης της μυοκαρδίτιδας ή όποιας άλλης παθολογικής κατάστασης διαγνωσθεί.
2. Αθλητές με συμπτωματολογία που επιμένει κατά την 14η μέρα και μετά, με συμπτώματα όπως βήχα, δύσπνοια, αδυναμία, πόνο στο στήθος και αίσθημα παλμών, και αθλητές οι οποίοι χρειάστηκαν κατά την οξεία φάση της νόσου νοσηλεία, θα πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη ιστορικό και φυσική εξέταση, καρδιολογικές, αναπνευστικές και βιοχημικές εξετάσεις: ΗΚΓ, ECHO και μαγνητική τομογραφία καρδιάς (Cardiac MRI), ακτινογραφία θώρακος (CXR), λειτουργικές δοκιμασίες αναπνευστικής λειτουργίας και βιοχημικούς δείκτες: hs-cTnT, D-dimers και CRP. Αν τα ανωτέρω είναι φυσιολογικά, ο αθλητής θα πρέπει να υποβληθεί σε 24ωρη καταγραφή καρδιακού ρυθμού (Holter) και καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσεως (ή δοκιμασία κόπωσης).
Εφόσον τα ανωτέρω είναι φυσιολογικά, ο αθλητής μπορεί να επανέλθει στην άθληση σταδιακά, με επαναξιολόγηση ανά 24 ώρες. Επί παθολογικών καρδιολογικών ευρημάτων θα πρέπει να απέχει από την άσκηση και να εφαρμόζεται το πρωτόκολλο της μυοκαρδίτιδας. Επί παθολογικών ευρημάτων από τις αναπνευστικές δοκιμασίες θα πρέπει να γίνει περαιτέρω έλεγχος με αξονική τομογραφία θώρακος και αναλόγως καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης. Εάν τα ευρήματα από τη διερεύνηση είναι φυσιολογικά, μπορεί να γίνει σταδιακή επιστροφή στην άσκηση ενώ επί παθολογικών ευρημάτων, ο αθλητής θα πρέπει να απέχει από την άσκηση και να εφαρμοστούν τα ανάλογα θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Τονίζεται η ανάγκη ενδελεχούς ελέγχου των αθλητών αθλητές που νόσησαν και χρειάστηκαν ενδονοσοκομειακή φροντίδα, ανεξαρτήτως του βαθμού ανάρρωσης.
Συμπερασματικά
1. Αθλητές θετικοί στη νόσο COVID-19, είτε ασυμπτωματικοί είτε με ήπια συμπτωματολογία που δεν υπερβαίνει τις 13 μέρες, και εφόσον έχουν παραμείνει ασυμπτωματικοί για 7μέρες και όχι νωρίτερα από την 10η μέρα έναρξης των συμπτωμάτων υποβάλλονται σε:
- Ιστορικό και φυσική εξέταση
- ΗΚΓ και ECHO
Επί παθολογικών ευρημάτων συνιστώνται περεταίρω εξετάσεις με Cardiac MRI, 24ωρη καταγραφή Holter ρυθμού, hs-cTnT και δοκιμασία κόπωσης.
2. Αθλητές με μέτρια και σοβαρής βαρύτητας συμπτωματολογία χρονικής διάρκειας πέραν των 13 ημερών και αθλητές οι οποίοι χρειάστηκαν νοσηλεία θα πρέπει να υποβάλλονται σε:
- Ιστορικό και φυσική εξέταση
- ΗΚΓ, ECHO και Cardiac MRI
- CXR, λειτουργικές δοκιμασίες αναπνευστικής λειτουργίας
- hs-cTnT, D-dimers, CRP
Αν τα πιο πάνω είναι φυσιολογικά, έλεγχος με 24ωρη καταγραφή Holter ρυθμού και δοκιμασία κόπωσης και επιστροφή στην άσκηση, εφόσον δεν καταγραφεί παθολογία.
Αν οι αναπνευστικές δοκιμασίες είναι παθολογικές, συνιστάται περεταίρω αξιολόγηση με αξονική τομογραφία θώρακος και αναλόγως δοκιμασία κόπωσης.
Αν οι καρδιολογικές εξετάσεις είναι παθολογικές, συνιστάται αποχή από την άσκηση για διάστημα ανάλογο της διάγνωσης.
Τα ανωτέρω προτείνονται βάσει της δεδομένης σήμερα επιστημονικής γνώσης και επιδέχονται αναθεωρήσεων αναλόγως.
Ήρα Ηρακλέους, MD, MA
Θεόδωρος Χριστοδουλίδης MD, MA, FESC
Για την KEK, 18/2/2021