- Γράφει: Δρ Βάσος Θ. Οικονόμου*
Με αφορμή τη συστηματική στοχοποίηση εκ μέρους διαφόρων ατόμων και ομάδων, κατά της ηγεσίας του ιατρικού κόσμου επί του ζητήματος των διώξεων παρανομούντων ιατρών, επανέρχομαι ξανά με την ακόλουθη τοποθέτηση.
Διευκρινίζω και ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι οι θέσεις μου είναι απόλυτα σύμφωνες με την πολιτική την οποία αποφασίζει, εφαρμόζει και ακολουθεί το Συμβούλιο Ιατρικού Σώματος.
Ο ιατρός κατά την άσκηση του λειτουργήματός του μπορεί να υποπέσει σε παρανομία η οποία ανάλογα με το είδος της, εντάσσεται στις ακόλουθες κατηγορίες :
- Ποινικό αδίκημα το οποίο αφορά παράβαση του ποινικού Κώδικα της πολιτείας και αποτελεί αρμοδιότητα του Γενικού Εισαγγελέα. Ο χειρισμός και η κατάληξη του σύμφωνα με τον Νόμο της πολιτείας με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Εισαγγελέα οδηγείται σε ποινικό δικαστήριο το οποίο μπορεί να επιβάλει φυλάκιση και πρόστιμο ή και τις δύο ποινές.
- Αστικό αδίκημα. Σε αστικό αδίκημα υποπίπτει ένας ιατρός κατά την άσκηση του λειτουργήματός του, άθελά του φυσικά, όταν διαπράττει ιατρικό λάθος ή επιδεικνύει ιατρική αμέλεια. Δικάζεται από αστικό δικαστήριο της πολιτείας το οποίο επιβάλλει αποζημίωση ανάλογα με τη βλάβη, η οποία προκαλείται στον ασθενή.
Με τις πιο πάνω περιπτώσεις ασχολείται η πολιτεία και δεν έχει αρμοδιότητα και δικαιοδοσία παρέμβασης ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος.
- Η τρίτη κατηγορία διάπραξης αδικήματος από ιατρό, εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα και δικαιοδοσία του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και αφορά την παράβαση οποιουδήποτε ή οποιωνδήποτε άρθρων εκ των 61 της Ιατρικής Επαγγελματικής Δεοντολογίας.
Ακολουθώντας την νόμιμη και καθορισμένη από τη Νομοθεσία και συγκεκριμένα τον περί Ιατρών (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμοι του 1967 έως 1987 αρμοδιότητα και δικαιοδοσία, διαδικασία προχωρεί σε διερεύνηση καταγγελιών, είτε ενεργεί αυτεπάγγελτα.
Η Επιτροπή Δεοντολογίας του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου ασκεί την εξουσία την οποία της παρέχει η Νομοθεσία της πολιτείας και σε συνεδρίαση της μελετά την καταγγελία, την οποία αν κρίνει σκόπιμο την παραπέμπει στο Συμβούλιο Ιατρικού Σώματος. Το Συμβούλιο Ιατρικού Σώματος αποφασίζει να μην προχωρήσει ή να προχωρήσει σε περαιτέρω χειρισμό. Στην πρώτη περίπτωση ενημερώνεται ο καταγγέλλων με επιστολή. Στη δεύτερη περίπτωση ορίζεται ένας ιατρός ως ερευνών λειτουργός, ο οποίος ακολουθώντας τη διαδικασία η οποία επίσης καθορίζεται από τη Νομοθεσία, ετοιμάζει πόρισμα, το οποίο σε εύλογο χρονικό διάσημα το υποβάλλει σε νέα συνεδρίαση του Συμβουλίου Ιατρικού Σώματος. Ακολούθως το Συμβούλιο Ιατρικού Σώματος με βάση το πόρισμα, αποφασίζει αν θα προχωρήσει σε πειθαρχική δίωξη. Στην περίπτωση που η απόφαση είναι να προχωρήσει σε δίωξη σε συνεργασία με τον Νομικό του Σύμβουλο προχωρεί στην ετοιμασία κατηγορητηρίου, το οποίο παραπέμπει στο Πειθαρχικό Συμβούλιο Ιατρών. Το ανεξάρτητο Πειθαρχικό Συμβούλιο Ιατρών λειτουργεί ως δικαστήριο και ο πρόεδρος του συγκαλεί τα μέλη του για τον χειρισμό της κατηγορίας ή των κατηγοριών, χωρίς την παρέμβαση του ΣΙΣ ή οποιουδήποτε άλλου φορέα.
Βασική προϋπόθεση για να καταλήξει το πειθαρχικό και να έχει νομική ισχύ και κάλυψη η απόφασή του, είναι η αυστηρή τήρηση της όλης διαδικασίας μέχρι να φτάσει η υπόθεση ενώπιον του.
Σύμφωνα με τα πιο πάνω γίνεται αντιληπτό σε κάθε καλόπιστο κριτή, ότι είναι διαδικασία χρονοβόρα και αποτελεί βασικό μας στόχο η όσον το δυνατόν πιο γρήγοροι χειρισμοί και ως εκ τούτου σωστή κατάληξη της κάθε καταγγελίας.
- Διαβεβαιώνω μετά λόγου γνώσεως λόγω της μακρόχρονης υπηρεσίας μου ως μέλους και προέδρου της Επιτροπής Δεοντολογίας, ότι δεν υπήρξε ποτέ καμία σκοπιμότητα και πολύ περισσότερο κάλυψη οποιουδήποτε καταγγελλόμενου και αδικαιολόγητη καθυστέρηση οιασδήποτε υπόθεσης.
Όσον αφορά τις αντιδράσεις ή και κατηγορίες οργανωμένων φορέων και πολιτών κατά του Συμβουλίου Ιατρικού Σώματος για κουκούλωμα υποθέσεων, σας διαβεβαιώ ότι δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Με ικανοποίηση διαπιστώσαμε ότι επιτέλους προχωρούν σε θεσμοθέτηση των εισηγήσεων μας, τις οποίες πολλές φορές υποβάλαμε προφορικώς αλλά και γραπτώς στους αρμόδιους φορείς της πολιτείας για να έχουμε επιτέλους τα απαραίτητα εργαλεία στα χέρια μας, για την όσο το δυνατόν πιο γρήγορη, πιο σωστή και αποτελεσματική διεκπεραίωση των πειθαρχικών υποθέσεων.
Η πολιτεία οφείλει να θεσπίσει αυστηρά κριτήρια ποιότητας ως προς τον σχεδιασμό και την οργάνωση, την παροχή υπηρεσιών υγείας και την επιλογή και συνεχή έλεγχο του ιατρικού, του παραϊατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, μέσω ενός ενιαίου έγκριτου ιατρικά και νομικά φορέα. Με αυτόν τον τρόπο ο ιατρός θα προστατεύεται από κακόβουλες δικαστικές επιθέσεις ασθενών και οι ασθενείς από ιατρικά λάθη και επίδειξη ιατρικής αμέλειας.
ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ
Γίνονται ιατρικά λάθη και θα συνεχίσουν δυστυχώς να γίνονται, γιατί το τέλειο δεν υπάρχει στη ζωή. Είναι καθήκον όλων μας και κυρίως της ηγεσίας του ιατρικού κόσμου να περιορίσουμε τα λάθη αυτά.
Ο ιατρός δεν είναι πάντοτε υπεύθυνος για μια ανεπιθύμητη κακή έκβαση μιας ιατρικής πράξης.
Ο γιατρός όμως οφείλει να επιδείξει μια συμπεριφορά σύμφωνη προς ορισμένα πρότυπα και όχι να επιτύχει ένα αποτέλεσμα.
- Δεν υπάρχει ιατρική ευθύνη σε περίπτωση βλάβης του ασθενούς, όταν η ενέργεια του ιατρού δεν οφείλεται σε υπαίτια άγνοια ή αμέλεια.
- Δεν υπάρχει ιατρική ευθύνη, όταν ο ιατρός έκανε ευσυνείδητα τη διάγνωσή του και ακολούθησε την πρέπουσα φαρμακευτική αγωγή, σύμφωνα με τους καθιερωμένους κανόνες της ιατρικής επιστήμης και τέχνης.
- Δεν υπάρχει ευθύνη για διαγνωστικά ή θεραπευτικά σφάλματα, όταν τα σφάλματα αυτά δεν οφείλονται σε άγνοια ή παράλειψη των απαραίτητων ιατρικών γνώσεων.
Σε μια ευνομούμενη, δημοκρατική και πολιτισμένη κοινωνία, όπου ισχύουν κατά τρόπο απόλυτο η ισότητα όλων των πολιτών έναντι του Νόμου, η αρχή της ίσης μεταχείρισης και το δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη, η δημόσια διαχείριση υποθέσεων που αφορούν ιατρούς, ιδιαίτερα εκ μέρους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, δεν μπορεί να μετατρέπεται ούτε σε λαϊκό δικαστήριο ούτε σε διαπόμπευση.
Tο ιατρικό σφάλμα είναι η υπαίτια από τον ιατρό παράβαση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης και εμπειρίας ή έλλειψη καταβολής της απαιτούμενης επιμέλειας γενικά, την οποία οφείλει ο μέσος συνετός ιατρός, ο οποίος με ενέργεια ή παράλειψή του προκάλεσε ζημία στον ασθενή με αποτέλεσμα τη δημιουργία σωματικής ή ψυχικής βλάβης στον ασθενή, ή ευτυχώς πιο σπάνια και το θάνατό του.
Ο ιατρικός κόσμος, είναι αλήθεια, ποτέ δεν αξίωσε και ποτέ δεν πρόβαλε το επιχείρημα περί του ότι “η ευθύνη των ιατρών είναι αποκλειστικά και μόνο ευθύνη ηθική και ευθύνη συνειδήσεως“.
Και αυτό γιατί η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης, αλλά και η αύξηση του αριθμού των ασκούντων το ιατρικό επάγγελμα, καθώς και ο επαγγελματικός ανταγωνισμός που προέκυψε από την αύξηση αυτή, αναμφίβολα επιβάλλουν μία διαφορετική και πιο προσεκτική προσέγγιση του τεράστιου αυτού θέματος.
«Η κατάχρηση της τιμωρίας ή η υπερβολή στην περίπτωση της ιατρικής ευθύνης, εμποδίζει τον ιατρό, προβάλλει εμπόδιο στην πρόοδο της επιστήμης και τελικά καθίσταται επιζήμια για την θεραπεία των ασθενών». Δεν πρέπει κινηθούμε αβίαστα και απερίσκεπτα στην κατεύθυνση των αντιλήψεων περί του ανεύθυνου των ιατρών που επιγραμματικά περικλείονται στο γνωμικό του Montaigne (κατ’ άλλους του Νικοκλέους, Βασιλέως της Κύπρου-4ος αιών π.χ.) “Ο ήλιος φωτίζει τις επιτυχίες των ιατρών, η δε γη καλύπτει τα σφάλματά τους”.
Μπορούμε άνετα να αντιτάξουμε ότι σε μια απερίσκεπτη κοινωνία τη ρήση : “Ο ήλιος φωτίζει τις αποτυχίες των ιατρών και το σκότος κρύβει τις επιτυχίες τους”.
Δεν θα υπεισέλθουμε στον πειρασμό τέτοιων απόψεων και αντιλήψεων, γιατί αντίκεινται στις στοιχειώδεις επιταγές του δικαίου και “γιατί δεν υπάρχει επάγγελμα, από το κατώτερο μέχρι το υψηλότερο, υπέρ του οποίου να μπορεί κάποιος να επικληθεί το ανεύθυνο για τα αδικήματα τα οποία κατά την ενάσκησή του μπορούν να διαπραχθούν“. Αλλά προσοχή! Το θέμα της ευθύνης των ιατρών είναι λεπτότατο. Από την ορθή αντιμετώπισή του εξαρτάται μέγιστο κοινωνικό συμφέρον. Και ακόμη, επηρεάζεται η ίδια η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης. Με την καθιέρωση και προβολή της ευθύνης των ιατρών, σίγουρα επιτυγχάνουμε την καταβολή εκ μέρους των ιατρών μείζονος επιμέλειας και προσοχής. Προσδίδοντας όμως μεγαλύτερη έκταση από ό,τι αναλογεί στον ιατρό, της ευθύνης αυτής, καθιστούμε δυσχερή την ιατρική δράση, και ανακόπτουμε την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης. Όταν υπεράνω των κεφαλών των ιατρών επικρέμαται, ως άλλη Δαμόκλειος σπάθη, ο κίνδυνος να δώσουν λόγο ενώπιον δικαστηρίου για την οποιαδήποτε θεραπευτική ενέργειά τους, το πράγμα θα καταλήξει τελικά σε βάρος των ίδιων των ασθενών. Στις όχι μικρές δυσκολίες, που έχει να αντιμετωπίσει ο ιατρός, θα προστεθεί και η μη ήρεμη, ή μη ψύχραιμη πλέον επιτέλεση του καθήκοντός του.
Μια σημαντική τομή έγινε στο ευαίσθητο αυτό θέμα σε μια απόφαση για ιατρική αμέλεια. Η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Δ. Τσιβανόπουλου, στην υπ’ αρ. 56/1903 απόφαση, που αποτελεί και τον σταθμό αναφοράς της ιατρικής ευθύνης στην ελληνική νομολογία. Στην αγόρευσή της έθεσε φυσικά ερωτήματα γύρω από την ιατρική ευθύνη γενικότερα. Η αγόρευση της περιεστράφη γύρω από καυτά και δυσεπίλυτα προβλήματα, ποια είναι και πώς διασφαλίζονται τα δικαιώματα της επιστήμης και ποια είναι τα δικαιώματα και επίσης πως διασφαλίζονται των ασθενών για ποια σφάλματα υπέχει πολιτική και ποινική ευθύνη ο ιατρός και ποια τα καθήκοντα του δικαστηρίου; Και περαιτέρω: “Ποιοι όμως θα δικάσουν για τα ιατρικά προβλήματα; Οι δικαστές; Αλλά αυτοί δεν είναι “εξοικειωμένοι μετά της ύλης ταύτης και κινδυνεύει να μετασχηματισθεί το Δικαστήριο σε Ιατρική Ακαδημία”.
Επίσης τίθενται τεράστια και πολύπλοκα νομικά ζητήματα, όπως το ζήτημα “αν ο ιατρός ευθύνεται για επιστημονική πλάνη“, η κατάσταση της ιατρικής επιστήμης σήμερα, οι επαγγελματικές συνήθειες, η πιθανή προσωπική ανεπάρκεια του ιατρού, τα απρόβλεπτα γεγονότα και φυσικά τα πταίσματα των ασθενών και τα πταίσματα των τρίτων.
Η άποψη της ποινικής επιστήμης που κυριαρχεί αναφέρει ότι “Εναπόκειται στα δικαστήρια, φωτιζόμενα από κρίση και γνώμη προσώπων εχόντων ειδικές γνώσεις τέχνης ή επιστήμης, να διερευνούν και να διαπιστώνουν, αν η αποτυχία μιας θεραπευτικής αγωγής ή επεμβάσεως είναι καταλογιστέα σε π τ α ί σ μ α του ιατρού ή σε γεγονός ανωτέρας βίας”.
Οι ιατροί τίποτα άλλο δεν επιθυμούν παρά την απρόσκοπτη εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, τη φροντίδα, διάγνωση, νοσηλεία και θεραπεία των πασχόντων συνανθρώπων τους, τα οποιαδήποτε δε απρόοπτα γεγονότα, μεταξύ αυτών και τα θανατηφόρα, πρέπει να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τους γενικούς, διεθνώς πλέον, παραδεδεγμένους κανόνες που διέπουν το ιατρικό επάγγελμα και διαγράφουν τα όρια και την έκταση της ιατρικής ποινικής ευθύνης. Σ’ αυτά είμαστε υποχρεωμένοι να αναφερθούμε όσο το δυνατόν συντομότερο.
«Η ποινική ιατρική ευθύνη αποτελεί τη Δαμόκλειο Σπάθη στην άσκηση της καθημερινής ιατρικής ευθύνης. Μέσα από ένα σύστημα ποινικοποίησης της αστικής αποζημίωσης και με τη συναισθηματική φόρτιση που δημιουργείται στα ποινικά ακροατήρια εξαιτίας της σημαντικότητας του αγαθού που διακυβεύεται, γίνεται προσπάθεια καταδίκης του γιατρού, ώστε στη συνέχεια να επιτευχθεί ευκολότερα η αστική αποζημίωση».
Όπως παραστατικά αναφέρθηκε από τον κ. Ιωάννη Κουτσελίνη, καθηγητή Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών :
“Υπάρχει κακή και καλή ιατρική πρακτική, αλλά η χειρότερη κακοποίηση της ιατρικής επιστήμης γίνεται μέσα από τις ακροαματικές διαδικασίες των ποινικών δικαστηρίων. ΄Έτσι στην πραγματικότητα, τα δικαστήρια μετατρέπονται σε ακαδημίες ιατρικών επιστημών, στις οποίες οι δικαστές-κριτές δεν έχουν (και οφείλουν να μην έχουν) ιατρικές γνώσεις, παρά τις προσωπικές εμπειρίες τους».
- Ο Δρ Βάσος Θ. Οικονόμου είναι Mέλος του Συμβουλίου Ιατρικού Σώματος (ΣΙΣ), Τέως Πρόεδρος Επιτροπής Δεοντολογίας, Τέως Προέδρος Ιατρικού Συλλόγου Αμμοχώστου “ΓΑΛΗΝΟΣ”
______________________________________
- Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στην εταιρία ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΓΝΩΣΗ ΛΤΔ. * Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια της εταιρείας που εκδίδει τον ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΥΠΟ * Επιτρέπεται η κοινοποίηση μέσω Facebook, Twitter κ.λ.π. με αναφορά στην πηγή: www.iatrikostypos.com.cy / www.ygeia–press.com * Επιτρέπεται η κοινοποίηση μέσω Facebook, Twitter κ.λ.π.
