Η ρύπανση από μικροπλαστικά και νανοπλαστικά αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα που αφορά τον κάθε κάτοικο του πλανήτη μας αφού στοιχεία δείχνουν ότι μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού περνούν στην τροφική αλυσίδα.
Παρά τα ολοένα και αυξανόμενα αυτά στοιχεία σχετικά με την πιθανή τοξικότητα των νανοπλαστικών στα φυτά, στα ασπόνδυλα και στα σπονδυλωτά, η γνώση σχετικά με τη μεταφορά τους στην αλυσίδα της τροφής είναι πολύ περιορισμένη.
Τα τρία τροφικά επίπεδα της μελέτης
Ετσι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Φινλανδίας αποφάσισαν να «αποτυπώσουν» την ύπαρξη και την ποσότητα νανοπλαστικών σε διαφορετικούς οργανισμούς. Για να το επιτύχουν ανέπτυξαν μια καινοτόμο τεχνική την οποία και εφήρμοσαν σε ένα μοντέλο τροφικής αλυσίδας το οποίο αποτελείτο από τρία τροφικά επίπεδα – στο συγκεκριμένο μοντέλο το μαρούλι αντιπροσώπευε το πρώτο επίπεδο του πρωτογενούς παραγωγού, οι προνύμφες της μύγας «μαύρου στρατιώτη» αποτελούσαν τους πρωτογενείς καταναλωτές και ένα είδος ψαριού που τρώει έντομα (τσιρώνι) ήταν ο δευτερογενής καταναλωτής. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν πλαστικά απόβλητα που εντοπίζονται εύκολα στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των νανοπλαστικών του πολυστυρενίου (ΡS) και του πολυβινυλοχλωριδίου (PVC).
Νανοπλαστικά μέσα σε κύτταρα ψαριού. Λόγω του μεγέθους τους εισχωρούν παντού
Η αλυσίδα της… νανοπλαστικής τροφής
Φυτά μαρουλιού εκτέθηκαν στα νανοπλαστικά επί 14 ημέρες μέσω του επιμολυσμένου χώματος. Μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος οι ερευνητές συνέλεξαν τα μαρούλια και με αυτά τάισαν τα έντομα. Πέντε ημέρες αργότερα τα ψάρια ταΐστηκαν με αυτά τα έντομα.
Με χρήση ηλεκτρονικής μικροσκοπίας οι επιστήμονες ανέλυσαν τα φυτά, τις προνύμφες και τα ψάρια. Οπως είδαν και ανέφεραν στην επιθεώρηση «Νano Today», τα νανοπλαστικά πέρασαν στα φυτά μαρουλιού μέσω των ριζών τους που βρίσκονταν στο επιμολυσμένο έδαφος και συσσωρεύθηκαν στα φύλλα. Στη συνέχεια «ταξίδεψαν» από τα φύλλα του μαρουλιού στα έντομα. Η απεικόνιση του πεπτικού συστήματος των εντόμων αποκάλυψε ότι τόσο τα νανοπλαστικά του PS όσο και του PVC εντοπίζονταν στο στόμα και στο έντερο, ακόμη και όταν οι επιστήμονες τα άφησαν να αδειάσουν το έντερό τους για 24 ώρες.
Μάλιστα η ποσότητα των νανοπλαστικών του PS στα έντομα ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη των νανοπλαστικών του PVC, γεγονός που συνάδει με το ότι η ποσότητα των σωματιδίων του PS στο μαρούλι ήταν χαμηλότερη. Τα νανοπλαστικά εντοπίστηκαν και στον οργανισμό των ψαριών – συγκεκριμένα στα βράγχια, στο ήπαρ και στον ιστό των εντέρων τους, όχι όμως και στον εγκεφαλικό ιστό τους.
Πιθανός κίνδυνος για ζώα και ανθρώπους
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουον ότι τα νανοπλαστικά μπορούν να μεταφερθούν από το μαρούλι στην τροφική αλυσίδα. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι η ύπαρξη μικροσκοπικών πλαστικών σωματιδίων στο χώμα μπορεί να συνδέεται με πιθανό κίνδυνο για τα φυτοφάγα ζώα αλλά και για τους ανθρώπους, σε περίπτωση που τα συγκεκριμένα ευρήματα αποδειχθεί ότι ισχύουν και για άλλα φυτά. Είναι επείγουσα η ανάγκη διεξαγωγής περαιτέρω μελετών για το θέμα» σημείωσε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, δρ Φαζέλ Μονίκ από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας.
