- Η στενή παρακολούθηση και έγκαιρη υιοθέτηση της προόδου θα είναι το στίγμα για την επιτυχία ή όχι του συστήματος υγείας
- Η μέχρι σήμερα λειτουργία του συστήματος είναι θετική και καλοδεχούμενη από την πλειοψηφία των πολιτών και των πολιτικών κομμάτων
Του Δρ. Ανδρέα Πολυνείκη MD, MPH, PHD
Η Υγεία είναι το υπέρτατο αγαθό που μπορεί να έχει ο άνθρωπος σε όλη τη ζωή του. Η υγεία σε ένα κράτος εξασφαλίζεται από τη Δημόσια Υγεία και το Σύστημα Υγείας κάθε χώρας.
Για επιβεβαίωση των πιο πάνω ήλθε να μας το θυμίσει και να μας διδάξει η πανδημία του κορονοϊου που ξαπλώθηκε σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας, και έθεσε σε κίνδυνο όλο τα συστήματα υγείας, την ανθεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα τους σε δύσκολους καιρούς.
Η πανδημία του COVID 19 βρήκε την Κύπρο αρκετά προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει την νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε με τον κορονοϊό. Το σύστημα υγείας που εισάχθηκε στην Κύπρο, το ΓεΣΥ, παρά τις πολλές του αδυναμίες στάθηκε ικανό να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σε σύγκριση με άλλες χώρες την επιδημία αυτή η οποία συνοδεύεται και από την οικονομική κρίση .
Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να εξετάσουμε όσο μας επιτρέπεται με τα υπάρχοντα δεδομένα αν έχει επιτύχει τον στόχο του το νέο σύστημα υγείας.
Στόχος του ΓεΣΥ είναι η καθολική κάλυψη του πληθυσμού με ποιοτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η ισότητα στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και η κοινωνική αλληλεγγύη. Και οι τρεις πιο πάνω στόχοι έχουν στην ουσία επιτευχθεί.
Θα δοκιμάσουμε να κάνουμε μια SWOT ανάλυση των γεγονότων για να διαπιστώσουμε τι συμβαίνει στο σύστημα υγείας.
- Το πρώτο ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουμε είναι τι πλεονεκτήματα προσφέρει το σημερινό σύστημα έναντι του προηγούμενου.
Με βάση αυτά που μαθαίνουμε από τα ιατρεία και τους ασθενείς μας, η πλειοψηφία των πολιτών είναι ικανοποιημένη με το σύστημα. Εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων έχουν εκμηδενιστεί οι ουρές αναμονής, οι ασθενείς εξυπηρετούνται καλυτέρα τόσο στους προσωπικούς ιατρούς όσο και στα φαρμακεία. Επίσης η εξυπηρέτηση των ασθενών από τις ειδικότητες είναι έγκαιρη και υψηλού βαθμού ποιότητας.
Υπάρχει πληθώρα φαρμάκων για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του πληθυσμού. Θα υπάρχουν όμως πάντοτε όπως συμβαίνει και σε όλα τα συστήματα υγείας κάποιες ανάγκες να μένουν ανικανοποίητες γιατί ποτέ δεν θα υπάρξουν οι πόροι εκείνοι που θα μπορούν να καλύπτουν τα πάντα. Το σύστημα άντεξε στην οικονομική κρίση μέχρι στιγμής και ελπίδα όλων είναι να γίνουν όλες οι αναγκαίες παρεμβάσεις για να επιβιώσει μέχρι τέλους το σύστημα.
- Το δεύτερο ερώτημα είναι ποιες οι αδυναμίες του συστήματος μέχρι σήμερα
Από τη έναρξη του συστήματος μέχρι σήμερα, φάνηκαν αρκετές λειτουργικές αδυναμίες οι οποίες όμως με την πρόοδο του χρόνου διορθώνονται.
Η ραχοκοκαλιά του ΓεΣΥ είναι αναμφισβήτητα η θεσμός του προσωπικού ιατρού (ΠΙ) και του παραπεμπτικού. Ο θεσμός του ΠΙ έχει υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος να αναλυθούν.
Τα παραπεμπτικά είναι άλλος ένας μεγάλος πονοκέφαλος για τους ΠΙ και κατ’ επέκταση και όλου του συστήματος. Οι απαιτήσεις των ασθενών που πολλές φορές προέρχονται από την παρότρυνση άλλων, αποτελούν μεγάλο πονοκέφαλο στο σύστημα και ο έλεγχος των παραπομπών στο ποσοστό που είναι αναγκαίο, θα φέρει μεγάλες οικονομικές περισυλλογές, έτσι που να μπορέσουν οι πάντοτε σπάνιοι οικονομικοί πόροι να διατεθούν σε άλλες ανάγκες στον τομέα της υγείας.
Η απουσία πρώτων βοηθειών εκτός των γενικών κρατικών νοσοκομείων είναι μια μεγάλη έλλειψη που οδηγεί τους ασθενείς συχνά σε απελπιστικές καταστάσεις και γίνονται πολλές φορές αντικείμενο εκμετάλλευσης όταν αναγκάζονται να αναζητήσουν περίθαλψη εκτός ΓεΣΥ.
Το ίδιο συμβαίνει και με την απουσία εξυπηρέτησης των ασθενών κατά τις μη εργάσιμες ώρες, βράδια και σαββατοκύριακα από τους ΠΙ. Και τα δύο αυτά θέματα αν τα αναλύσουμε προσεκτικά αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του συστήματος.
Η απουσία ιατρικού ελέγχου, ( medical audit), η έλλειψη εξειδικευμένων ατόμων σε διάφορους κλάδους των συστημάτων υγείας με πείρα, είναι μια από τις αδυναμίες τους συστήματος υγείας. Η υπολειτουργία του Τμήματος Δημόσιας Υγείας στο Υπουργείο Υγείας είναι ακόμη ένας λόγος που απουσιάζουν ο σωστός σχεδιασμός και προγραμματισμός στην υγεία μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Ένα από τα δύσκολα προβλήματα που υπάρχουν και με την πάροδο του χρόνου θα χειροτερεύουν αν δεν παρθούν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα, είναι τα κρατικά νοσηλευτήρια, τα οποία έχουν στην ουσία απογυμνωθεί από ιατρικό προσωπικό λόγω καλύτερων όρων εργοδότησης και αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα.
Ενόσω δεν κατανοούμε ότι τα κρατικά νοσηλευτήρια βρίσκονται σε ανταγωνισμό με τον ιδιωτικό τομέα και ο ανταγωνισμός αυτός είναι άνισος υπό τις περιστάσεις που βρίσκονται σήμερα, θα τα οδηγήσει σε συρρίκνωση αν όχι ιδιωτικοποίηση. Η λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΣ ΔΙΔΕΙ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Η οργάνωση του συστήματος υγείας όπως είναι σήμερα δίνει μεγάλες ευκαιρίες για την αντιμετώπιση των αυξανομένων δαπανών στην υγεία όπως συμβαίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες και λόγω της επερχόμενης γήρανσης του πληθυσμού στην Κύπρο.
Η αξιοποίηση των ιατρικών σχολών και του ακαδημαϊκού τους στάτους, θα αναβαθμίσει την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και θα τεθούν οι βάσεις να καταστεί η Κύπρος Κέντρο Παροχής Υπηρεσιών Υγείας πολύ υψηλού επιπέδου σε ενδιαφερομένους από άλλες χώρες.
Η εισαγωγή προγραμμάτων πρόληψης και διαφώτισης θα μπορούσαν να τεθούν πάνω σε εθνική βάση με αποτέλεσμα η πρόληψη και προαγωγή της υγείας να έχουν να διαδραματίσουν κύριο ρόλο μέσα στο σύστημα υγείας.
- Ποιες είναι τώρα οι απειλές που αντιμετωπίζει το σύστημα υγείας σήμερα.
Η οικονομική κρίση θα μειώσει τα έσοδα του ΓεΣΥ από τις εισφορές και συνεισφορές, καθώς επίσης και τα έσοδα του Κράτους που στην ουσία είναι και ο κύριος χρηματοδότης του συστήματος. Γι’ αυτό οικονομία και κορονοϊός βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση. Όσο πιο γρήγορα αντιμετωπιστεί η πανδημία τόσο πιο γρήγορα θα ανακάμψει και η οικονομία όχι μόνο της Κύπρου αλλά και όλης της υφηλίου.
Ασφαλώς, απειλές στο σύστημα είναι η κατάρρευση των κρατικών νοσηλευτηρίων, η απουσία νέων ΠΙ γιατρών να ενταχθούν στο σύστημα, γιατί η υποβάθμιση του στάτους τους θα είναι λόγος αποφυγής των νέων γιατρών να ακολουθήσουν την ειδικότητα της γενικής ιατρικής.
Προσπάθησα μέσα σ’ αυτά τα λίγα να δώσω το στίγμα της λειτουργίας του ΓεΣΥ στην Κύπρο στα πρώτα του βήματα. Ο δρόμος που θα έχει να διανύσει είναι μακρύς και επίπονος. Η ύπαρξη τόσων μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και τόσο μεγάλου αριθμού εργαζομένων και εξαρτωμένων από τον τομέα της υγείας είναι από μόνο του ένα θέμα που θα εξελίσσεται και να πηγαίνει χέρι με χέρι με τα άλλα θέματα της ανθρωπότητας, όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας, της τηλεϊατρικής, της ιατρικής επιστήμης, της γενετικής, της νανοτεχνολογίας κ.α. Όλα αυτά είναι αλληλεξαρτώμενα και η στενή παρακολούθηση και έγκαιρη υιοθέτηση της προόδου θα είναι το στίγμα για την επιτυχία ή όχι του συστήματος υγείας.
Σημειώνω όμως ότι η μέχρι σήμερα λειτουργία του συστήματος είναι θετική και καλοδεχούμενη από την πλειοψηφία των πολιτών και των πολιτικών κομμάτων.
Σημασία έχει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύστημα να αντιμετωπίζονται από όλους με καλή τη πίστη και να προσπαθούμε να τα επιλύσουμε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, γιατί προβλήματα πάντοτε θα υπάρχουν.
